Dobroć okazywana wychowankowi stanowi podstawowy „budulec” relacji przyjaźni i zaufania. Księdzu Bosko zależało, aby wychowanek sam potrafił odkrywać w wychowawcy postawę miłości i ofiarowane mu dobro.
Do osiągnięcia tego celu potrzeba było odwoływania się do rozumu wychowanka poprzez cierpliwe wyjaśnianie i uzasadnianie wydawanych poleceń. Zasada rozumności dotyczyła również kompetencji wychowawcy jako świadomego „reżysera” akcji wychowania. W religii ks. Bosko znalazł źródło motywacji do stawiania sobie wymagań i robienia postępów w pracy nad swoją osobowością.
Celem wychowania było dla św. Jana Bosko zbawienie młodzieży rozumiane w perspektywie jej egzystencjalnej sytuacji: „Chcę byście byli dobrymi chrześcijanami i uczciwymi obywatelami”, „pragnę byście byli szczęśliwi tutaj na ziemi i w przyszłości w niebie”.
Warunkiem skuteczności metody prewencyjnej jest tzw. asystencja czyli stała obecność wychowawcy wśród wychowanków i pełen serdeczności bezpośredni kontakt z nimi.

Przyjmuje się, że pierwsi salezjanie przybyli na polskie ziemie w 1898 r. Jednak pierwszym miejscem działalności wychowawczej na wzór Księdza Bosko było Miejsce Piastowe: zainicjował ją bł. Bronisław Markiewicz w 1892 r. Ze względu na skomplikowane losy założyciela zgromadzenia Michalitów – cezurą wyznaczającą początek dzieła salezjańskiego w naszym kraju stała się wspomniana data: w 1898 r. w Oświęcimiu salezjanie objęli ruiny podominikańskiego klasztoru i kościoła oraz otworzyli pierwszy zakład wychowawczy dla chłopców, a zaraz potem gimnazjum. Właśnie ta placówka stała się dla polskich salezjanów domem macierzystym.
Oświęcim był także siedzibą pierwszego nowicjatu (1903/4 r.) oraz Inspektorii Austro-Węgierskiej, która rozpadła się rok po odzyskaniu niepodległości przez Polskę – w 1919 r. Powstała wówczas Inspektoria Polsko-Jugosławiańska p.w. św. Stanisława Kostki (której inspektorat trzy lata później przeniósł się z Oświęcimia do Warszawy). Od 1933 r. Polska miała dwie własne prowincje: warszawską i krakowską (Inspektoria św. Jacka). Świadczyło to o bardzo prężnym rozwoju Towarzystwa Salezjańskiego w naszym kraju; w tym czasie należało do niego już 571 Polaków. Salezjanie zakładali szkoły, prowadzili domy dziecka i oratoria.

Podczas drugiej wojny światowej niemal wszystkie z 46 placówek obsługiwanych przez 645 salezjanów zostały zamknięte. Przeszło 140 salezjanów znalazło się w więzieniach, obozach koncentracyjnych lub na wygnaniu. Wielu z nich dało świadectwo heroicznej miłości Boga i Ojczyzny: m.in. bł. Józef Kowalski, więzień Auschwitz, który został zamordowany za… posiadanie i odmowę podeptania różańca oraz pięciu błogosławionych oratorianów (tzw. „Piątka Poznańska”). Franciszek Kęsy, Edward Klinik, Jarogniew Wojciechowski, Czesław Jóźwiak i Edward Kazimierski zostali zgilotynowani w Dreźnie w 1942 r. za „zdradę Trzeciej Rzeszy”. W więzieniu zachowali spokój i niespotykaną pogodę ducha, a dowodem głębokiej i niezachwianej wiary były napisane przez nich listy. 62 księży i braci koadiutorów zginęło śmiercią, która miała wszelkie oznaki męczeństwa.
W latach 1939-45 życie straciło w sumie 114 salezjanów, kolejnych dwustu rozproszyło się po świecie. Po wojnie trzynaście placówek, w tym pięć o charakterze oświatowym (m. in. w Wilnie i Lwowie), znalazło się za granicą. Pozostałe szybko odbudowano. Z drugiej strony pojawiły się nowe możliwości pracy na ziemiach zachodnich i północnych (tzw. Ziemie Odzyskane). Zwłaszcza na zachodzie kraju salezjanie przejęli wiele parafii opuszczonych przez niemieckie duchowieństwo.

Ogromne potrzeby były w dziedzinie szkolnictwa i oświaty: salezjanie wychodzili im naprzeciw i w 1948 r. prowadzili 22 szkoły:
- osiem zawodowych
- cztery gimnazja zawodowe
- sześć gimnazjów i liceów ogólnokształcących
- cztery niższe seminaria duchowne
A ponadto prowadzili 23 internaty, 16 domów dziecka, dwie bursy, 22 oratoria.
Salezjańska działalność wychowawczo-oświatowa tuż po wojnie cieszyła się ogromnym uznaniem społecznym, a co za tym idzie poparciem władz szkolnych i politycznych. Niestety nie trwało to zbyt długo: władza ludowa konkurencji w edukacji i wychowaniu nie tolerowała. Wszystkie szkoły prowadzone przez salezjanów upaństwowiono lub zlikwidowano w latach pięćdziesiątych, najpóźniej na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Wyjątek stanowiła Szkoła Zawodowa w Oświęcimiu, która funkcjonowała przez cały okres PRL.
Mimo tego, że praktycznie jedyną możliwością pracy była posługa w parafiach, zgromadzenie nadal dynamicznie się rozwijało. Potwierdza to kolejny podział: w 1979 r. powstały dwie nowe inspektorie – w Pile i we Wrocławiu. Liczba współbraci wynosiła wówczas 938 i z roku na rok wzrastała. Na stulecie przybycia salezjanów do Polski było ich ok. 1200.

Obecnie ponad 16 tysięcy Salezjanów kontynuuje pracę św. Jana Bosko w 128 krajach, na wszystkich kontynentach. W 97 inspektoriach istnieje 1849 wspólnot zakonnych zaangażowanych w prowadzenie różnego rodzaju działalności wychowawczo- duszpasterskiej.
Praca wychowawczo-duszpasterska wśród dzieci i młodzieży:

Rodzaj Ilość Podopieczni Oratoria 1 325 479 400 Szkoły podstawowe, gimnazja, licea 961 857 847 Szkoły zawodowe i rolnicze 520 167 226 Internaty i bursy 448 39 471 Ośrodki wychowawcze i resocjalizacyjne 270 41 385 Centra dla imigrantów 44 92 343 Ośrodki dla trędowatych 6 2 874 Centra medyczne 66 177 176 Inne ośrodki asystencji socjalnej 178 143 024

Praca duszpasterska:

Rodzaj Ilość Parafie 1 047 Parafie misyjne 216 Centra misyjne 44 Parafie "ad personam" 267 Kaplice publiczne 231 Sanktuaria i bazyliki 100

Ewangelizacja poprzez środki masowego przekazu:

Rodzaj Ilość Inspektorialne ośrodki przekazu społecznego 58 Wydawnictwa 50 Drukarnie 56 Ośrodki przygotowujące pomoce audiowizualne 29 Księgarnie 110 Centra obróbki danych 35 Rozgłośnie radiowe 27 Stacje radiowo-telewizyjne 18 Strony internetowe 900

Rodzina Salezjańska

Niedługo po założeniu Towarzystwa św. Franciszka Salezego ks. Bosko podjął podobną inicjatywę w odniesieniu do świata żeńskiego: razem z Marią Dominiką Mazzarello założył Zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki (siostry salezjanki, 1872). Wreszcie w 1876 r. powołał do życia Stowarzyszenie Współpracowników Salezjańskich, złożone z osób świeckich (choć mogli do niego należeć także duchowni), którego celem było wspomaganie w pracy wychowawczej. Tak powstał zrąb Rodziny Salezjańskiej w sensie ścisłym, do której dołączyli jeszcze Byli Wychowankowie Salezjańskich szkół i innych instytutów wychowawczych.
W chwili obecnej (stan z 2006 r.) rodzina ta rozrosła się do 23 grup i obejmuje ponad 420 tys. osób na całym świecie. Poszczególni członkowie są przyjmowani na mocy decyzji Przełożonego Generalnego salezjanów – ojca całej Rodziny Salezjańskiej.
Elementy wspólne dla całej Rodziny salezjańskiej:
1. Powołanie salezjańskie - współudział w charyzmacie ks. Bosko
2. Młodzieżowe posłannictwo
3. Ludowe posłannictwo
4. Duch salezjański - styl życia i działania
5. Związek z Założycielem Rodziny Salezjańskiej i jego następcami jako ośrodkiem jedności